Waarom schuring opzoeken je helpt vernieuwen

‘Een wijde blik verruimt het denken’, schreef Loesje al in 1989. Maar hoe kom je aan zo’n ‘wijde blik’? En waarom zou je het willen?

De complexe vragen in leiderschap kennen geen klip en klaar antwoord. Een diversiteitsvraag kent geen snelle fix, de opkomst van AI geen projectplan dat je kunt uitrollen.

Om een respons te geven die recht doet aan de uitdaging én de betrokken mensen, heb je het vraagstuk te verkennen. Nieuwsgierig op zoek te gaan naar beginnetjes van een oplossing, een eerste stap te zetten zonder het hele plaatje te zien. En daar zit ons brein ons bij in de weg.

Het menselijk brein is een superefficiënt instrument, dat zaken bij voorkeur laat zoals ze zijn. Dat is het snelst, kost de minste energie en wordt door de hersenen als het meest veilig beschouwd.

En dus is het voor ons het prettigst om onze mentale modellen niet te (laten) verstoren. Hetzelfde te blijven denken – met als gevolg dat we hetzelfde blijven doen. We passen ons gedrag niet aan de veranderde realiteit aan. Met als gevolg dat van onze acties ook weinig vernieuwing uitgaat.

Schuring opzoeken betekent dat je jezelf uitdaagt zaken anders te zien. Je huidige manier van denken bewust oprekt, om een betere respons te geven op de complexe vragen in je praktijk. Zie het als een leadership workout: bij vlagen ongemakkelijk, maar onbetwist nuttig.

Hoe je dat doet? Stel jezelf eerst een doel: voor welk vraagstuk zoek je een nieuwe respons? Bedenk je wat je standaard neiging of aanpak is.

Vervolgens zoek je in je omgeving naar ‘tegendenkers’, of mensen die je een ander perspectief kunnen laten zien. Dat kan een medewerker zijn, of een klant/cliënt/eindgebruiker die je van feedback voorziet. Een boek lezen buiten je ‘comfort zone’ werkt ook (zo las ik deze zomer ‘Betekeniseconomie’ van Kees Klomp).

Alles wat je maar uitdaagt om zaken vanuit een andere invalshoek te zien.

Ongemakkelijk? Soms. Effectief? Zeker. Verrijkend? 100%!

/0 Reacties/door

Leven met je hoofd omhoog

‘Zo, ik ben weer terug van vakantie. Dus: weer terug in de groef.’
Ik vraag haar wat dat betekent. ‘Afspraken van acht uur ’s ochtends tot acht uur ‘s avonds. Kwestie van hoofd omlaag en doorgaan.’

Ze kijkt er niet naar uit, deze HR-directeur. Maar ja, het hoort nu eenmaal bij haar rol… Dus: ‘hoofd omlaag en doorgaan’.

Persoonlijk zie ik liever mensen met hun hoofd omhoog. Die kun je immers aankijken. Daar kun je contact mee maken, al is het maar door even naar elkaar te glimlachen in het voorbij gaan op de gang.

Maar ja, dat verantwoordelijkheidsgevoel, hè? Het maakt dat je doorgaat, terwijl je ergens voelt dat je aan iets anders behoefte hebt.

Ik ben er zelf ook mee behept. Begrijp me niet verkeerd, dat verantwoordelijkheidsgevoel levert me veel op. Het maakt dat ik mijn afspraken nakom, mezelf zeer regelmatig langs mijn eigen professionele lat leg, mijn werk doe naar beste kunnen. Daar varen opdrachtgevers wel bij. En daar word ik dan weer blij van.

Maar soms heb ik ook last van dat strenge stemmetje. Het vind namelijk dat ik éérst alle nodige dingen moet doen, en daarna de leuke (‘eat the frog’, weet je nog?). Het maakt dat ik langer werk aan een workshop of lezing dan nodig, totdat ik het écht goed vind. Mijn oud-collega Mechtelt Prins (zij/haar) lachte me er vroeger al goedbedoeld om uit. Hielp enorm. 😉

De zomer is een goed moment om eens na te gaan waar je écht zin in hebt. Een iets rustigere agenda geeft de kans om te voelen ‘waar het stokt en waar het stroomt’, zoals vakgenoot Nathalie Paulussen dat noemt. Start dan voor de verandering eens met waar je zin in hebt!

Dat is in ieder geval mijn oefening voor deze zomer.

Het resultaat van vandaag:
– een start met koffie, daarna een half uurtje sporten.
– schrijven aan mijn nieuwe e-book.
– lunch en een rondje wandelen.
– toen pas de regeldingen die nog moesten gebeuren, gevolgd door teksten schrijven voor mijn nieuwe website.

Het resultaat: een productieve én energiegevende dag!

/0 Reacties/door

‘Het liefst blijf ik altijd vragen stellen’

Een inspirerend gesprekje op zondagochtend. Ik belde mijn moeder even, om haar een fijne Moederdag te wensen. Zoals vaker gebeurt, belandden we via onze uitwisseling van dagelijkse zaken in een gesprek over de ‘grotere thema’s’.

Ditmaal kwamen we uit bij het onderwerp ‘vragen stellen’. Mijn moeder had daar net een interessant radio-interview over beluisterd en we genoten er allebei van om er nog even over door te praten.

Mijn moeder verkiest vragen boven antwoorden. Want ‘antwoorden kunnen een keurslijf worden’ en vaak zitten mensen met stellige antwoorden vast in hun eigen gelijk.

Vragen geven de kans op inspirerende antwoorden en daarmee op een voedend en verbindend gesprek. Bovendien scherpen vragen je denken en helpen ze je steeds andere perspectieven te zien. Als je maar nieuwsgierig blijft.

In mijn begeleiding van senior leidinggevenden valt wel eens de uitspraak ‘ik ben te oud om nog te veranderen’. Dit gaat dan over het aanleren van vernieuwend leiderschap: leiderschap dat werkt in onze complexe en snel veranderende wereld.

Als deze uitspraak valt, begin ik steevast over mijn opa. Hij bleef nieuwsgierige vragen stellen tot hij er niet meer was. ‘O, je studeert in Utrecht. Hoe is het daar?’ Op zijn 83ste werd email mainstream. Voor hem een aanleiding om iets nieuws te leren: hij nam vlot een eigen emailaccount.

Hoezo, ‘te oud om te veranderen’? Het is een kwestie van mindset.

Mijn moeder is de dochter van mijn opa. Ze is inmiddels 70+, hoewel je haar dat niet zou geven. Ik ben trots als ik merk hoe nieuwsgierig en onderzoekend mijn moeder is. Ik ken haar niet anders, maar geniet toch van hoe ze zichzelf en anderen blijft bevragen. Gewoon omdat dat leuker is, mooiere gesprekken oplevert en her en der een verrijkend inzicht.

Vanaf nu noem ik ook mijn moeder in mijn coaching, als rolmodel van hoe je kunt blijven leren en veranderen. Als je maar wilt!

/0 Reacties/door

De winst van de nieuweling (en hoe je leert er één te zijn)

In december besloot ik iets nieuws te leren. De borstcrawl. Dat had twee redenen: een hardloopblessure die maar niet overging, en een kriebelende wens om me die borstcrawl altijd nog eens goed eigen te maken.

Nu kan ik prima zwemmen – ik haalde als Nederlands kind met Nederlandse roots al schoolzwemmend mijn A en B – maar die borstcrawl … die zat er nog niet zo in.

Om het gelijk goed aan te pakken, boekte ik een personal trainer bij SwimGym, waar je les krijgt van ex-professionele zwemmers (zoals Johan Kenkhuis – need I say more?). Voor het eerst in jaren voelde ik me een absolute beginner. En ik genoot ervan!

Eens niet ‘de expert’ te zijn, maar te ploeteren als leerling, vond ik een verrijkende ervaring. Ik ontmoette mijn onzekerheid. De aanvankelijke schaamte om iets nog niet goed te kunnen, te midden van mensen die dezelfde skill al optimaal beheersen.

Door dat ongemak werd mijn te maken keuze heel helder: óf vervallen in drama (‘oh, zie mij toch eens stuntelen’) óf beseffen dat ik door te oefenen elke keer iets beter word. En me daarop te richten. Ik besloot tot het laatste.

Nu moet gezegd: zwemcoach Loes maakt het gemakkelijk om ok te zijn met mijn eigen leerproces. Voormalig NK-kampioene, maar uiterst geduldig en aanmoedigend. (Ze geeft ook les aan middelbare scholieren, dat helpt wellicht. 😉

Een duidelijke en aanmoedigende coach – of leidinggevende! – maakt het altijd makkelijker iets nieuws te leren. Als ‘caring’ en ‘daring’ in de goede verhouding aanwezig zijn (30%:70% volgens George Kohlrieser zelf), stap je sneller over je ongemak heen, zodat je je kunt focussen op wat je aan het leren bent.

Zo leerde ik al zwemmend om in dezelfde week ‘leraar’ en ‘student’ te zijn. Te switchen van ‘weten hoe het zit’ naar ‘vertel me hoe het zit’.

Wat dat me oplevert? Self-efficacy: het vertrouwen veel te kunnen, als je je ertoe zet. De bevestiging dat durven leren de basis is van excellentie. Een verrijkende oefening in omgaan met onzekerheid.

Alle zijn trouwens essentiële vaardigheden in de complexe en snel veranderende wereld van nu. Want ja, ik blijf natuurlijk wel nadenken over vernieuwend leiderschap. Zelfs in het zwembad.

Waarin kun jij de komende week een nieuweling worden?

/0 Reacties/door

Waarom nieuwe techniek mensen nodig heeft

Nieuwsgierigheid is een groot goed voor de vernieuwende leider. Het maakt dat je doorvraagt op innovatieve ideeën van medewerkers – in plaats van deze af te doen met ‘maak er eerst maar eens een business case van, dan praten we verder’. Nieuwsgierigheid is de drive voor willen leren. Bijvoorbeeld over wat nieuwe technologieën kunnen toevoegen aan je organisatie. En hoe je die dan verbindt met de mensen in je organisatie. Want zoals ik tijdens mijn veldonderzoek al leerde van innovatie-fan Walter Broersma: technologische vernieuwing begint en eindigt met mensen.

“Technologie op zichzelf doet niks. Je kunt wel een nieuwe technologie binnenhalen in je bedrijf, maar op het moment dat je niet het engagement hebt van de mensen in je bedrijf die daarmee moeten gaan werken, dan gebeurt er niets mee. Technologie heeft pas impact op het moment dat mensen het gaan gebruiken. En om mensen in beweging te krijgen, zul je vaak moeten beginnen bij de relatie.”

Nieuwsgierig geworden door de recente berichten over ChatGPT, besloot ik deze week eens te onderzoeken welke tekst het programma geeft over future-ready leadership. Het resultaat viel niet tegen.

Op de vraag naar hoe future-ready leadership bijdraagt aan een ‘profitable organization’, gaf ChatGPT mij zeven antwoorden die hout snijden. Vernieuwend leiderschap leidt tot ‘making strategic and informed decisions’ tot talenten aantrekken en in het algemeen tot ‘building resilient organizations’.
(ChatGPT is vrij lang van stof en daardoor passen niet alle zeven redenen in deze post. Zoek zelf maar eens, met de opdracht ‘Explain how future-ready leadership builds a more profitable organization’. 😉

Ook over het belang van relaties weet ChatGPT van alles te melden. Wederkerige relaties met je klanten, toeleveranciers en partners helpen je de belangen en perspectieven van verschillende stakeholders te begrijpen. Sterkte relaties zorgen voor wederzijds vertrouwen en geloofwaardigheid. Maar ook: ‘relationships enable leaders to effectively communicate their vision and strategy, and to gain buy-in and support for their initiatives’.

Waarmee we weer terug zijn bij het begin: vernieuwende initiatieven in je organisatie komen pas tot bloei als de mensen in je organisatie ermee willen werken. Je tijd investeren in nieuwsgierige gesprekken met hen, samenwerken op basis van vertrouwen en gelijkwaardig communiceren helpen je mét je organisatie vernieuwende stappen vooruit te zetten.

Trouwens, de ChatGPT-antwoorden over hoe je een begin maakt met het ontwikkelen van vernieuwend leiderschap in je organisatie, vond ik dan weer niet zo sterk. Ook dat is tenslotte mensenwerk. Daar ga ik binnenkort dus eens een e-book aan wijden. 😉

/0 Reacties/door

Lessen van een 11-jarige

Een knutselaar is ze, onze dochter. Toen Sinterklaas dit jaar in aantocht was, bedacht ze een cadeau voor haar vader en mij: een ‘customized’ t-shirt, waarbij zij het creatieve gedeelte voor haar rekening zou nemen.

Echt maatwerk werd het: elke letter van onze voornamen kreeg een eigen betekenis. Dat ontdekten we overigens pas op 5 december, want de operatie vond plaats in het diepste geheim. In het huis van opa en oma om precies te zijn. Twee straten verderop en trouwe bondgenoten in dit zelfverzonnen avontuur.

‘Mama, ik moet vanmiddag even naar oma om haar te helpen met een Sinterklaas-verrassing.’ Jaja. ‘Dat is goed, schat, veel plezier.’

Nog onwetend pakte ik de 5de haar cadeau uit – en las vervolgens met een mix van verwondering en ontroering de achterkant van het shirt. Als je onderstaande foto ziet, snap je waarom.

Niet eerder voelde ik zó duidelijk, dat wat je zegt en doet als ouder doorwerkt in je kind. De befaamde voorbeeldrol, waar ik het met leidinggevenden ook vaak over heb. Althans, ik hoop natuurlijk dat dat het is. 😉 Meer nog hoop ik dat deze uitspraken voor haar een kompas vormen. In de volgende 11 jaar, en als het even kan in de rest van haar leven.

Zorg goed voor jezelf, zodat je ook goed kunt zorgen voor een ander. Je bent mooi zoals je bent. Heb vertrouwen in het leven. Durf te dromen, om van daaruit stappen te zetten die van waarde zijn voor jou en de wereld.

Fijne feestdagen!

Een warme decembergroet,
Mirjam

/0 Reacties/door

Words create realities

Ik geloof in de kracht van woorden. Dat hoe je spreekt over verandering een verschil maakt in hoe jij en de mensen om je heen die verandering ervaren. En dus voor wat je uiteindelijk doet of laat.

Klinkt vaag? Ga het maar eens na in je eigen praktijk: wordt in jouw organisatie verandering bestempeld als ‘stroperig’, ‘de zoveelste poging iets anders te gaan doen’, ‘de noodzakelijke implementatie van een oplossing’? Grote kans dat de veranderingsprojecten waaraan je werkt veel energie vragen, regelmatig vastlopen en niet de resultaten opleveren die je voor ogen had.

Verandering begint en eindigt met mensen. En mensen zijn bij uitstek niet-rationele wezens. We bepalen onze acties meer dan we denken op basis van emotie. Beschouwen we de op handen zijnde verandering als ‘onveilig’, ‘onzeker’ of ‘ongemak’, dan is de kans groot dat we gedrag kiezen dat een antwoord is op dat gevoel. We doen wat we altijd al deden (want dat is ten minste zeker), we zoeken medestanders die dat ook doen (dat brengt veiligheid) en bovenal vermijden we het ongemak dat hoort bij experimenteren met nieuwe oplossingen of nieuw gedrag.

(Bege)leiden van verandering betekent dus óók: bewust en intentioneel de taal kiezen die maakt dat mensen zich gesteund voelen in het aangaan van de onzekerheid. Want die is er nu eenmaal altijd als we iets anders gaan doen dan we gewend zijn. Taal die zowel steunt als stuurt en uitdaagt. Die al een toekomstplaatje schetst van waar je wilt uitkomen en tegelijkertijd de ruimte laat voor mensen om hun eigen route daarheen te vinden.

/0 Reacties/door

Love over Gold

Het is een songtekst die bij me bleef vanuit mijn tienerjaren (en ja, dat zegt iets over mijn leeftijd 😉 )

It takes love over gold
And mind over matter
To do what you do that you must

Mijn middelbareschool-vriendin Francien gebruikte de zin in een schilderij, dat een proefwerk was voor het vak tekenen. Zelf schrijf ik beter dan ik teken – en juist dat maakte dat ik graag in dat tekenlokaal rondliep. Het maakproces herkende ik als stukjesschrijver (schoolkrant!), maar hier ging dat samen met grote doeken, een drukpers en de hands-on geur van wasco en acrylverf. Creativiteit in actie.

Scherper

In de afgelopen weken denk ik regelmatig aan deel twee van de songtekst:

When the things that you hold
Can fall and be shattered
Or run through your fingers like dust

Nu veel zaken die ‘zeker’ leken – in onze organisaties, in de maatschappij en wereld – niet meer zeker blijken, wordt het scherper wat er echt toe doet. Het ‘gold’ valt weg of wordt minder vanzelfsprekend. Anders gezegd: met aanzien of een grote auto lossen we de vraagstukken van nu niet op. Dat waar het echt om draait wordt zichtbaar: de relatie met de ander, elkaar weten te vinden in onze gezamenlijke zoektocht naar oplossingen die wél werken in deze tijd. Om maar iets te noemen.

‘Zij zijn heel anders dan wij’

Tijdens mijn veldonderzoek (2019-2021) werd duidelijk hoe belangrijk goede relaties zijn voor het vernieuwend vermogen van organisaties – organisaties die zich succesvol aanpassen aan de veranderende tijdgeest en vraagstukken. De route ‘Durf te leren en te luisteren’ kwam eruit voort:

Relativeer je eigen perspectief. Luister vanuit de intentie dat de ander een onderdeel kan zijn van de oplossing die jij zoekt. Dat kunnen ook mensen zijn naar wie je eigenlijk liever níet luistert.

Tegelijkertijd zag en zie ik veel voorbeelden van hoe het niet moet. Een organisatie waarin het dominante verhaal is dat ‘zij’ (de directe partnerorganisatie) heel anders zijn dan ‘wij’ bijvoorbeeld. (Heb ik onderzocht, viel enorm mee.) Of een directieteam waarin de onderlinge relaties gericht zijn op ‘wie heeft het voor het zeggen?’ in plaats van ‘wie heeft een zinvolle bijdrage aan het vraagstuk dat we bespreken?’.

Het gevolg van kwalitatief arme relaties is een gebrek aan besluitvorming, daadkracht, innovatie en lerend vermogen. En dus zijn ze van invloed op de vernieuwingskracht van je organisatie.

Relatie voor inhoud

Hoe verbeter je de kwaliteit van relaties in je organisatie? Als leidinggevende kun je veel impact hebben.

Allereerst door aan vertrouwen te werken, in je management-/directieteam en tussen jou en medewerkers. Dat doe je door simpelweg menselijk te zijn. Door jezelf te laten zien als persoon in je rol, inclusief je dromen over de toekomst en je eventuele twijfels over de route ernaar toe.

Als er vertrouwen is, ontstaat vervolgens de mogelijkheid om van elkaar te leren. Er bestaat dan veiligheid om vragen of proefballonnetjes te opperen – zonder dat de inbrenger wordt gestraft voor het inbrengen van een nog-niet-volledig-onderbouwd-plan. Om wilde ideeën te opperen, die zomaar het begin kunnen zijn van een nieuwe oplossing of product.

Tot slot vraagt relatievaardig zijn de skill van het respectvol met elkaar oneens zijn. Om een discussie met elkaar aan te gaan op inhoudelijke gronden – niet om elkaar vliegen af te vangen, maar om vernieuwende ideeën beter te maken. Als leider kun je hierin de toon zetten, door je gedrag een voorbeeld te laten zijn van vertrouwen en vernieuwende dialoog. En door op zoek te gaan naar de halve, gekke en vernieuwende ideeën in je organisatie.

Dat is creativiteit in actie – maar dan op organisatieniveau.

/0 Reacties/door

Wat als het lukt?

Wat was een hoogtepunt voor jou vandaag? De laatste maanden ben ik gefascineerd door de kracht van Appreciative Inquiry: een waarderende veranderaanpak die zoekt naar wat er werkt, mensen in beweging brengt – om van daaruit de volgende stappen te bepalen.

Als ik met mensen praat over AI – vorige week nog tijdens een presentatie – herkennen mensen de potentie van ‘focussen op wat werkt’, in plaats van op wat er mist of niet klopt. En toch… de praktijk is moeilijker dan dat.

‘Organisations grow what they study’

Afgelopen maandag reed ik door de stromende regen naar een klant. In de auto gelukkig. En luisterend naar een bijzonder inspirerend interview met David Cooperrider, de grondlegger van Appreciative Inquiry.

‘Wat je aandacht geeft groeit’, was één van de take-aways van het interview. Inderdaad: dat is nogal een open deur. Maar toch één om even over door te denken. Als de uitspraak klopt (en dat doet ie), maakt het dus uit waar jij je in gesprekken op richt. Dat is namelijk waar je medewerker zich óók op richt. En waar je samen vervolgacties over afspreekt.

Wat geef jij vaker aandacht in je gesprekken?

Ben jij meer van ‘Wat is hier het grootste probleem?’ of van ‘Welke andere mogelijkheden zijn er die we nog niet hebben bedacht?’. Van ‘Waarom verknal je het zo vaak?’ of van ‘Wat kunnen we hiervan leren?’.

Vernieuwende leiders zoeken in hun gesprekken naar mogelijkheden. Ze bouwen op potentie van mensen en situaties. Mijn veldonderzoek geeft meerdere levendige voorbeelden van wat je dat oplevert. In medewerkerstevredenheid, betere werkrelaties en gewoon in meetbare omzet. AI is een methodiek waarmee je zelf gelijk wat vernieuwender wordt, door in je gesprekken te focussen op wat wél werkt – en dat te laten groeien door de vragen die je stelt.

Dus: probeer er morgen maar eens één uit. Of gelijk meerdere. Vraag: ‘Wat vind je hierin belangrijk?’ Of: ‘Hoe zou het zijn in je ideale situatie?’. ‘Wie kan je helpen?’ en ‘Hoe kan ik jou helpen?’. De mogelijkheden zijn eindeloos, het effect altijd positief.

Succes!

/0 Reacties/door

Vertrouwen

Het is de smeerolie van samenleven en samenwerken, en om meerdere redenen was het een thema dat me bezighield in de afgelopen weken.

Waar vertrouwen ontbreekt, breken verbindingen tussen mensen. Aanvallen, verdedigen, cynisme en elkaar negeren worden de hoofdingrediënten van de communicatie – in plaats van waardering en nieuwsgierigheid, elkaar de ruimte geven, of op z’n minst het voordeel van de twijfel.

Het effect van wantrouwen op vernieuwing binnen je organisatie is desastreus. Waar wantrouwen onderdeel is van de organisatiecultuur, zie je veel micro-managende leidinggevenden en ongezonde concurrentie tussen medewerkers. Het gevolg? Medewerkers zoeken elkaar minder op, opperen geen wilde ideeën uit angst voor bestraffing, doen keurig wat van ze verwacht wordt – maar niet meer dan dat.

Dit hbr-artikel schetst in heldere bewoordingen hoe wantrouwen en cynisme zich op termijn tegen je organisatie keren:

‘Leaders who don’t trust their people are more likely to restrict, pressure, and surveil them to ensure that they do the bare minimum and to prevent shirking and cheating – and employees read that mistrust loud and clear. They in turn trust their organizations less, feel less motivated, and are – ironically – more likely to game the system.’

‘Quiet quitting’ is misschien wel het meest actuele voorbeeld hiervan.

Innovatie is gebaat bij de ruimte voor ondernemerschap en de bereidheid samen op zoek te gaan naar vernieuwende oplossingen. Als leidinggevende bijdragen aan een veilige omgeving waarin geëxperimenteerd mag worden, is daarvoor noodzakelijk.

In mijn veldonderzoek kwam ik drie handvatten tegen om dagelijks te werken aan zo’n omgeving.
1. Focus je steeds op het potentieel in mensen en situaties. Wanneer zich problemen voordoen, concentreer je dan op de problemen in plaats van dat je de werknemer de schuld geeft of bekritiseert.
2. Kies ervoor te luisteren naar anderen en vragen te stellen. Laat je medewerkers merken dat je ze waardeert én stimuleer ze risico’s te nemen, zichzelf uit te dagen.
3. Wees toegankelijk, zowel fysiek (gemakkelijk te bereiken) als emotioneel (oprecht betrokken).

Geen verkeerde tips om ook buiten je werk toe te passen, trouwens. 😉

/0 Reacties/door