Berichten

, ,

Wat een rivier te maken heeft met leiderschap

Geef jij leiding aan de organisatie of geeft de organisatie leiding aan jou?

In organisaties bouwen we structuren, processen en systemen – om richting te geven, doelen vast te leggen en voortgang te bewaken: de formele organisatie. Tegelijkertijd gaat de organisatie óók haar eigen gang.

Ideeënvorming, het ontplooien van vernieuwende initiatieven, motiverende samenwerking en inspiratie volgen vaak niet de formele lijnen in de organisatie. Sterker nog: vaak ontstaan ze ondánks de formele organisatie – en regelmatig ook ondanks sturende leiders.

Als je dat weet, kunt je als leidinggevende op zoek gaan naar de signalen. Tekenen dat ergens in een team, een overleg of individueel hoofd een idee zit dat jouw vernieuwingsstrategie wel eens verder zou kunnen helpen. Dat idee kan – in de formele organisatie – in je buurt zijn (je team, een directe medewerker, een directe collega), maar misschien moet je er ook naar op zoek. En dat doe je niet door te sturen of te organiseren, maar door sensitief nieuwsgierig te zijn en goed te luisteren.

Afgelopen zomer maakten we een boottocht op de Rogue River, in het noordwesten van de Verenigde Staten. Ik was onder de indruk van onze schipper, die gedurende de hele drie uur precies wist wat hem te doen stond. Hij las de rivier, zoals hij zelf zei. Golfslag, wateroppervlak… op basis van wat de rivier liet zien, wist hij waar hij kon versnellen, moest vertragen of juist een kleine omweg moest maken.

In die zin lijkt een organisatie op een rivier: ze heeft een oorsprong en een richting. En in het stroomgebied daartussen is het zaak waar nodig te reguleren, maar zeker ook de tekenen te lezen. Zien waar er onverwacht iets oppopt dat misschien wel precies past bij de koers die je volgt. Je ogen en oren open houden om te bepalen waar je een vernieuwende ‘stroom’ kunt helpen versnellen, in plaats van deze te remmen in een automatische reflex van planning, budget of andersoortige controle.

Vernieuwende leiders lezen hun organisatie. Ze beheersen de mix van sturing geven en doelen halen met nieuwsgierig op onderzoek uit gaan, aanvoelen waar potentie zit en bereid zijn deze vernieuwing een podium te geven in het formele proces. Zo maken ze impact, op hun mensen, diensten en de organisatie als geheel.

/0 Reacties/door

‘Het liefst blijf ik altijd vragen stellen’

Een inspirerend gesprekje op zondagochtend. Ik belde mijn moeder even, om haar een fijne Moederdag te wensen. Zoals vaker gebeurt, belandden we via onze uitwisseling van dagelijkse zaken in een gesprek over de ‘grotere thema’s’.

Ditmaal kwamen we uit bij het onderwerp ‘vragen stellen’. Mijn moeder had daar net een interessant radio-interview over beluisterd en we genoten er allebei van om er nog even over door te praten.

Mijn moeder verkiest vragen boven antwoorden. Want ‘antwoorden kunnen een keurslijf worden’ en vaak zitten mensen met stellige antwoorden vast in hun eigen gelijk.

Vragen geven de kans op inspirerende antwoorden en daarmee op een voedend en verbindend gesprek. Bovendien scherpen vragen je denken en helpen ze je steeds andere perspectieven te zien. Als je maar nieuwsgierig blijft.

In mijn begeleiding van senior leidinggevenden valt wel eens de uitspraak ‘ik ben te oud om nog te veranderen’. Dit gaat dan over het aanleren van vernieuwend leiderschap: leiderschap dat werkt in onze complexe en snel veranderende wereld.

Als deze uitspraak valt, begin ik steevast over mijn opa. Hij bleef nieuwsgierige vragen stellen tot hij er niet meer was. ‘O, je studeert in Utrecht. Hoe is het daar?’ Op zijn 83ste werd email mainstream. Voor hem een aanleiding om iets nieuws te leren: hij nam vlot een eigen emailaccount.

Hoezo, ‘te oud om te veranderen’? Het is een kwestie van mindset.

Mijn moeder is de dochter van mijn opa. Ze is inmiddels 70+, hoewel je haar dat niet zou geven. Ik ben trots als ik merk hoe nieuwsgierig en onderzoekend mijn moeder is. Ik ken haar niet anders, maar geniet toch van hoe ze zichzelf en anderen blijft bevragen. Gewoon omdat dat leuker is, mooiere gesprekken oplevert en her en der een verrijkend inzicht.

Vanaf nu noem ik ook mijn moeder in mijn coaching, als rolmodel van hoe je kunt blijven leren en veranderen. Als je maar wilt!

/0 Reacties/door

De winst van de nieuweling (en hoe je leert er één te zijn)

In december besloot ik iets nieuws te leren. De borstcrawl. Dat had twee redenen: een hardloopblessure die maar niet overging, en een kriebelende wens om me die borstcrawl altijd nog eens goed eigen te maken.

Nu kan ik prima zwemmen – ik haalde als Nederlands kind met Nederlandse roots al schoolzwemmend mijn A en B – maar die borstcrawl … die zat er nog niet zo in.

Om het gelijk goed aan te pakken, boekte ik een personal trainer bij SwimGym, waar je les krijgt van ex-professionele zwemmers (zoals Johan Kenkhuis – need I say more?). Voor het eerst in jaren voelde ik me een absolute beginner. En ik genoot ervan!

Eens niet ‘de expert’ te zijn, maar te ploeteren als leerling, vond ik een verrijkende ervaring. Ik ontmoette mijn onzekerheid. De aanvankelijke schaamte om iets nog niet goed te kunnen, te midden van mensen die dezelfde skill al optimaal beheersen.

Door dat ongemak werd mijn te maken keuze heel helder: óf vervallen in drama (‘oh, zie mij toch eens stuntelen’) óf beseffen dat ik door te oefenen elke keer iets beter word. En me daarop te richten. Ik besloot tot het laatste.

Nu moet gezegd: zwemcoach Loes maakt het gemakkelijk om ok te zijn met mijn eigen leerproces. Voormalig NK-kampioene, maar uiterst geduldig en aanmoedigend. (Ze geeft ook les aan middelbare scholieren, dat helpt wellicht. 😉

Een duidelijke en aanmoedigende coach – of leidinggevende! – maakt het altijd makkelijker iets nieuws te leren. Als ‘caring’ en ‘daring’ in de goede verhouding aanwezig zijn (30%:70% volgens George Kohlrieser zelf), stap je sneller over je ongemak heen, zodat je je kunt focussen op wat je aan het leren bent.

Zo leerde ik al zwemmend om in dezelfde week ‘leraar’ en ‘student’ te zijn. Te switchen van ‘weten hoe het zit’ naar ‘vertel me hoe het zit’.

Wat dat me oplevert? Self-efficacy: het vertrouwen veel te kunnen, als je je ertoe zet. De bevestiging dat durven leren de basis is van excellentie. Een verrijkende oefening in omgaan met onzekerheid.

Alle zijn trouwens essentiële vaardigheden in de complexe en snel veranderende wereld van nu. Want ja, ik blijf natuurlijk wel nadenken over vernieuwend leiderschap. Zelfs in het zwembad.

Waarin kun jij de komende week een nieuweling worden?

/0 Reacties/door

Waarom nieuwe techniek mensen nodig heeft

Nieuwsgierigheid is een groot goed voor de vernieuwende leider. Het maakt dat je doorvraagt op innovatieve ideeën van medewerkers – in plaats van deze af te doen met ‘maak er eerst maar eens een business case van, dan praten we verder’. Nieuwsgierigheid is de drive voor willen leren. Bijvoorbeeld over wat nieuwe technologieën kunnen toevoegen aan je organisatie. En hoe je die dan verbindt met de mensen in je organisatie. Want zoals ik tijdens mijn veldonderzoek al leerde van innovatie-fan Walter Broersma: technologische vernieuwing begint en eindigt met mensen.

“Technologie op zichzelf doet niks. Je kunt wel een nieuwe technologie binnenhalen in je bedrijf, maar op het moment dat je niet het engagement hebt van de mensen in je bedrijf die daarmee moeten gaan werken, dan gebeurt er niets mee. Technologie heeft pas impact op het moment dat mensen het gaan gebruiken. En om mensen in beweging te krijgen, zul je vaak moeten beginnen bij de relatie.”

Nieuwsgierig geworden door de recente berichten over ChatGPT, besloot ik deze week eens te onderzoeken welke tekst het programma geeft over future-ready leadership. Het resultaat viel niet tegen.

Op de vraag naar hoe future-ready leadership bijdraagt aan een ‘profitable organization’, gaf ChatGPT mij zeven antwoorden die hout snijden. Vernieuwend leiderschap leidt tot ‘making strategic and informed decisions’ tot talenten aantrekken en in het algemeen tot ‘building resilient organizations’.
(ChatGPT is vrij lang van stof en daardoor passen niet alle zeven redenen in deze post. Zoek zelf maar eens, met de opdracht ‘Explain how future-ready leadership builds a more profitable organization’. 😉

Ook over het belang van relaties weet ChatGPT van alles te melden. Wederkerige relaties met je klanten, toeleveranciers en partners helpen je de belangen en perspectieven van verschillende stakeholders te begrijpen. Sterkte relaties zorgen voor wederzijds vertrouwen en geloofwaardigheid. Maar ook: ‘relationships enable leaders to effectively communicate their vision and strategy, and to gain buy-in and support for their initiatives’.

Waarmee we weer terug zijn bij het begin: vernieuwende initiatieven in je organisatie komen pas tot bloei als de mensen in je organisatie ermee willen werken. Je tijd investeren in nieuwsgierige gesprekken met hen, samenwerken op basis van vertrouwen en gelijkwaardig communiceren helpen je mét je organisatie vernieuwende stappen vooruit te zetten.

Trouwens, de ChatGPT-antwoorden over hoe je een begin maakt met het ontwikkelen van vernieuwend leiderschap in je organisatie, vond ik dan weer niet zo sterk. Ook dat is tenslotte mensenwerk. Daar ga ik binnenkort dus eens een e-book aan wijden. 😉

/0 Reacties/door

Relaties (wat vernieuwende leiders anders doen #2)

Als er één ding is dat mij duidelijk is geworden uit mijn veldonderzoek naar vernieuwend leiderschap, is het belang dat vernieuwende leidinggevenden hechten aan relaties:

– de relatie met henzelf,
– de relatie met anderen en
– de relatie met de wereld om hen heen.

De relatie met jezelf is belangrijk omdat je energie wilt houden om anderen voor te gaan in verandering.
De relatie met anderen is belangrijk, omdat de vraagstukken waar we nu voor gesteld zijn te complex zijn om alleen te beantwoorden. We hebben elkaars denkkracht nodig om de beste aanpak te verzinnen voor die situaties.
De relatie met je omgeving is belangrijk omdat je als organisatie steeds afgestemd wilt blijven op de veranderingen in de buitenwereld.

Hoe geef je deze drie essentiële relaties vorm?
Het start met de relatie met jezelf. Die geef je vorm door regelmatig met jezelf te checken of je nog plezier hebt in je rol. Dat kun je pas doen als je op vakantie gaat, maar je kunt het ook simpelweg doen door in de auto op weg naar huis even vijf minuten te checken hoe het met jezelf gaat.

De relatie met de ander krijgt vorm in echt contact. In luisteren naar elkaar en in nieuwsgierig te zijn naar elkaar. In ruimte maken voor afwijkende standpunten, omdat daar misschien wel een puzzelstukje in zit dat jij nodig hebt om het vraagstuk waar je mee bezig bent op te lossen.

De relatie met de context heeft ook te maken met nieuwsgierigheid. Met op zoek te gaan naar wat er gebeurt in die buitenwereld. Naar veranderende klantwensen, nieuw technologie, geopolitieke verschuivingen die invloed gaan hebben op jouw organisatie.

Nieuwsgierigheid dus. Ga op zoek! Ga in gesprek met klanten, met stakeholders, met medewerkers die je gewoonlijk niet spreekt. Ontdek en kijk wat de ontdekkingstocht je aan informatie oplevert voor je volgende stap.

Zowel voor de relatie met jezelf als met de ander en de omgeving hoef je niet eerst een heel plan uit te denken. Gebruik je nieuwsgierigheid als kompas en zet gewoon de eerste stap. Die verandert je realiteit al. Kijk welke informatie die stap je oplevert en baseer daarop je volgende stap.

Veel plezier!

/0 Reacties/door

Drie perspectieven op vernieuwend leiderschap. (Die nu extra actueel zijn.)

‘Hoe groter de zelfkennis, hoe groter het lerend vermogen’.

(Wierdsma & Swieringa, 2011)

Gisteren, vrijdag, postte Hellen van Lienden een bericht over vernieuwend leiderschap. Tot mijn vrolijke verrassing ging het over een publicatie die ik in 2016 schreef voor het boek ‘Mensenorganisaties’.

Ik ken Hellen (nog) niet, maar werd er blij van te lezen dat zij, in haar woorden: ‘met name dit hoofdstuk met bijzondere interesse [leest] aangezien het in mijn ogen super actueel is, vooral nu in deze bijzondere tijd.’ En vervolgens stelt ze een paar goede vragen aan haar lezers, kijk maar eens.

Eerder bedacht ik het me ook al eens: we weten al hoe we ons leiderschap kunnen vernieuwen, het is een kwestie van gaan DOEN.

De context van je organisatie, jouw mindset en aandacht voor je gedrag – zijn alle van invloed op hoe vernieuwend je kunt zijn. Hoe je die leert te vernieuwen? Ik kan je helpen. In maart lanceer ik een nieuw programma, dat volledig draait om kijken en handelen als een leider van nu. Kijk hier maar eens.

Goed weekend!

/0 Reacties/door

Een leiderschapsreis in delen #5

Lerend kijken

Omdat complexe problemen vragen om een lerende mindset.

Met oefening. 🙂

Een leiderschapsreis in delen #5, naar aanleiding van het mooie interview dat ik deze week mocht hebben met Christianne Van Den Broek. Daarover later meer!

Wil je achtergrondinformatie ontvangen bij de vlogs?
Schrijf je dan in voor mijn nieuwsbrief. Je ontvangt één keer per maand interessante artikelen en praktijktips voor je eigen leiderschapsvernieuwing. Inschrijven doe je onderaan deze pagina.

https://www.youtube.com/watch?v=ECp1rLSG6aI

/0 Reacties/door